ಕಾವ್ಯಲೋಕದ ಮುದ್ದುಕಂದ " ಮುದ್ದಣ" ********** " ನೀರಿಳಿಯದ ಗಂಟಲೊಳ್ ಕಡುಬಂ ತುರುಕಿದಂತಾಯ್ತು" ಎಂದರೂ , ಹೆಂಡತಿಗೆ " ಭವತಿ ಭಿಕ್ಷಾಂದೇಹಿ" ಎಂಬ ಸಪ್ತಾಕ್ಷರಿ ಮಂತ್ರ ಬೋಧಿಸಿ " ಕಸ್ತೂರಿ ಕನ್ನಡ"ದಲ್ಲಿ ರಾಮಾಶ್ವಮೇಧದಂತಹ "ಹೃದ್ಯಮಪ್ಪ ಗದ್ಯ ಕೃತಿ" ಯನ್ನು ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಮುದ್ದಣ ಕವಿ ಉಡುಪಿ ಹತ್ತಿರದ ನಂದಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ೧೮೭೦ ರ ಜನೆವರಿ ೨೪ ರಂದು ಜನಿಸಿದ. ಲಕ್ಷ್ಮಿನಾರಣಪ್ಪ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುದ್ದು ಮುದ್ದಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಎಲ್ಲರ ಪ್ರೀತಿಯ "ಮುದ್ದಣ್ಣ" ನೆನಿಸಿ ಅದೇ ಕಾವ್ಯನಾಮದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಅಮೂಲ್ಯ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ. ರತ್ನಾವತಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಯಕ್ಷಗಾನ ಪ್ರಸಂಗ, ಕುಮ

ಕತ್ತಲ ಕೇರಿಯ ಕುರುಡು ಗುಡಿಸಲಲಿ ಥಳ ಥಳ ಹೊಳೆವ ಸೂರ್ಯ ಹುಟ್ಟಿದ ಕೂಡಲೆ ಕೊಟ್ಟಿ ಕತ್ತಲೆಯು ನಿಂತಿತು ಊದುತ ರಣತೂರ್ಯ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಕೆಟ್ಟ ಗ್ರಹಗಳವು ಅಡ್ಡಗಟ್ಟಿದರನು ಅಪಮಾನಗಳ ಚಕ್ರವ್ಯೂಹವನು ಸೀಳಿ ಬಂದನೊ ಭೀಮನು ಅಸ್ಪೃಶ್ಯನೆಂದು ವಾಕರಿಸಿದವರನು ಕೊಚ್ಚೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟು ಶಿಖರಗಳಿಗೆ ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಕೊರೆದನೊ ಅರಿವಿನ ಬೆಳಕನು ತೊಟ್ಟು ಪಾಳುಗೆಡುವಿದ ಫಲವತ್ತು ಭೂಮಿಯನು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಿ ಸಮೃದ್ಧ ಫಸಲಿಗೆ ದಾರಿ ತೋರಿದನೊ ಸ್ವಯಂ ನಾಂದಿಯ ಹಾಡಿ ಸಾವಯವದ ಸಹಜ ಕೃಷಿಗೆ ತಾ ವಕ್ತಾರನಾಗಿ ಜಗಕೆ ಹೂತಚಕ್ರಗಳ ಬಂಡಿಯನೆಳೆದನೊ ಹೆಗಲಾಗಿ ತಾನೆ ನೊಗಕೆ ಹುಟ್ಟಿದ ಜಾತಿಗೆ ಕಟ್ಟಳೆ ಎಲ್ಲಿದೆ ಬೆಳೆಯಲಿಕ್ಕೆ

ನಾವಿನ್ನೂ ಬರೆಯಲು ಆರಂಭದ ಹೆಜ್ಜೆ ಇಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ ಅದು. ೫೦-೬೦ ರ ದಶಕ. ಆಗ ನಮ್ಮ ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಬೆನು ಚಪ್ಪರಿಸಿ ಬರೆಯಿಸಿ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕೆಲವು ಹಿರಿಯರಿದ್ದರು. ಪಾಂಡೇಶ್ವರರು, ಗೌರೀಶ ಕಾಯ್ಕಿಣಿಯವರು, ಬಿ. ಎಚ್. ಶ್ರೀಧರರು, ಸು. ರಂ. ಯಕ್ಕುಂಡಿಯವರು, ಎಂ. ಅಕಬರ ಅಲಿಯವರು...ಅವರಿಂದಾಗಿಯೇ ನಾವು ಬರೆಹಗಾರರಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದು. ಸುಬ್ಬಣ್ಣ ರಂಗನಾಥ ಯಕ್ಕುಂಡಿ ಅವರು ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ರಾಣಿ ಬೆನ್ನೂರು(. ೧೯೨೩ ಜನೆವರಿ ೨೦). ಆದರೆ ಅವರ ಬದುಕಿನ ಬಹುಪಾಲು ಕಳೆದದ್ದು ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಂಕಿಕೊಡ್ಲದಲ್ಲಿ. ಅಲ್ಲಿಯ ಆನಂದಾಶ್ರಮ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಪಕ

ಈ ಸಂಜೆಯೆಂದರೆ ಮಾಗುವ ಬೆಳಕ ಕೊಳ್ಳಲು ಬರುವ ಚಂದ್ರನ ಅಂಗಡಿ, ರೈತನ ದುಡಿಮೆ ಸಾಕೆನ್ನುವ ಕತ್ತಲಾಗುತ್ತಾ ಕರೆಗಂಟೆ ಬಾರಿಸೋ ಗಡಿಯಾರ. ಹಕ್ಕಿ ಹಾರುವ ರೆಕ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದಲಿ ಕದ್ದಿಟ್ಟ ಬೆಳಕನ್ನ ಗೂಡಿಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ನಿತ್ಯ ದಿನಚರಿ....... ಮಕ್ಕಳು ಮಗ್ಗಿ ಬರೆದು ಅಮ್ಮನ ಕೊನೆಯ ಜೋರುದನಿಯ ಕೂಗಿಗೆ ಬಚ್ಚಲು ಮನೆಗೊಡುತ ಬಿಸಿ ನೀರಲ್ಲೂ ತಪ್ಪು ಹುಡುಕುತ ನೀರು ಬೆರೆಸಲು ಅಮ್ಮನ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಹಾಮಂಟಪ...... ಮೀನಿಗೆ ಹೋದ ಯಜಮಾನನ ದಾರಿ ಕಾಯುತ ದಣಪೆ ಮೇಲೆ ಬೆಕ್ಕನ್ನು ಕುಂಟು ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಕುಳಿಸುವ ರಂಗಸ್ಥಳ.... ಕೋಳಿಗಳು ಕೊನೆಯ ಎರೆಗೆ ಆಸೆ ಪಡುತ ಗೂಡಿನ ಬಾಗಿಲಲ್ಲೆ

ನವ ಸಂವತ್ಸರದಯನಗಳೆರಡಕೂ ಸೂರ್ಯನ ಪಥ ಚಲನ ಧನುವನು ತೊರೆದು ಮಕರವ ಸೇರುವ ಕಾಲವೆ ಸಂಕ್ರಮಣ ಜಾತಿ ಮತ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ರವಿ ಬೆಳಕನು ನೀಡುವನು ಭೂಲೋಕದ ಜೀವಿಗಳೆಲ್ಲವ ರಕ್ಷಿಪ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ದೇವನಿವನು. ತನುಮನದೊಳಗಿಹ ಅಂದಿನ ಕೊಳೆಯನು ತೊಳೆದಿದೆ ತಿಲಸ್ನಾನ ಬನ್ನಿರಿ ಒಳಿತಿಗೆ ಮಾಡುವ ಎಲ್ಲರೂ  ಭಗವಂತನ ಧ್ಯಾನ ಸೌರಮಾನ ಪರ್ವವಿದು ಸಮೃದ್ಧಿಯ ಸಂಕೇತ ತಿಲತೈಲದ ಜ್ಯೋತಿಯ ಬೆಳಗುವ ಬನ್ನಿ ಸವಿಯನು ಹಂಚುತ್ತ. ಆದಿತ್ಯ ಹೃದಯ ಸ್ತೋತ್ರವ ಪಠಿಸುವ ಇಂದಿನ ಶುಭ ಘಳಿಗೆ ಶುಭ ಸಂದೇಶವ ಸಾರುವ ಬನ್ನಿ ಎಲ್ಲ ಬಂಧುಗಳಿಗೆ ಶಾಪ ವಿಮೋಚನೆ ಕಾಲವಿದಂತೆ ಕರುಣಿಸ ಬರುವನು ಪರಮಾತ್ಮ ಸಗ್ಗದ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯುವುದಂತೆ ಮರಣಿಸಿದ

ಕಣ್ಣುರಿಸುವ ಹೊಗೆ-ಬೆಂಕಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸುರುಕು-ಸುರ್ವಾಗಳ ಎಡೆಬಿಡದ ಏರಿಳಿತ ಅರ್ಘ್ಯಾದಿ ಐವತ್ನಾಲ್ಕು ಸಂಯುಕ್ತಗಳು ಅಗ್ನಿ ಪಾಲು, ಸುರುಕುಗಳ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಮನೋವಾಂಛೆಗಳನೆಲ್ಲ ವರವಾಗಿಸುವ ದ್ವಿಪಕ್ಷ ಒಪ್ಪಂದ ದೇವರೊಡನೆ... ಅಗ್ನಿದೇವನ ಪ್ರೀತ್ಯರ್ಥ ಹವಿಸ್ಸುಗಳ ಪ್ರದಾನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅನಿಷ್ಟಗಳ ಕಳೆಯಲು, ಮನದಲ್ಲಲ್ಲ..!ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನೆಮ್ಮದಿ ಮನೆ ಮಾಡಲು..! ಈ ಸದ್ದು ಗದ್ದಲದ‌ ನಡುವೆ ಫೋನು ರಿಂಗಣಿಸಿತು ಕರುಣಾಳು ಬಾ ಬೆಳಕೆ ಮುಸುಕಿದೀ ಮಬ್ಬಿನಲಿ ಕೈ ಹಿಡಿದು ನಡೆಸೆನ್ನನು.... ಅರೇ ಹಿತವಾಗಿದೆ ದನಿ ; ಭಾವ ಕೂಡ ; ಧರ್ಮ-ದೇಶ-ಕಾಲಾತೀತ ದೃಷ್ಟಿ. ಆದರೇನು? ಅದರದೇನು ಮಹತ್ವ? ಏಕೆಂದರೆ

ರಾಜ್ಯ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಉತ್ಸವ!! ಝೇಂಕರಿಸಿದೆ ಕವಿ ಮನಗಳ ಸಮ್ಮಿಲನದ ಕಲರವ!! ಹಿರಿಯ ಕವಿ ದೊಡ್ಡ ರಂಗೇಗೌಡರ ಸರ್ವಾಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ!! ಸಾಹಿತಿಗಳ -ಮಂತ್ರಿ ಮಹೋದಯರ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ!! ಹಬ್ಬದ ಸಂಭ್ರಮ- ಝಗಮಗಿಸಿದೆ ನಗರ ಹಾವೇರಿ!! ಸಾಹಿತ್ಯಾಸಕ್ತರ ಉತ್ಸಾಹದ ಪರಿ- ತಂದಿದೆಯಲ್ಲ ಅಚ್ಚರಿ!! ವಿವಿಧ ಗೋಷ್ಠಿಗಳು ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣಗಳು!! ಮಂಡನೆ -ಖಂಡನೆ,ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ- ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು!! ಭಾವೈಕ್ಯತೆ - ಭಾಷಾಭಿಮಾನ ಕಳೆಗಟ್ಟುತಿರಲಿ!! ದುರಭಿಮಾನ - ದುರಹಂಕಾರ ಸನಿಹ ಸುಳಿಯದಿರಲಿ!! ಶಿರಸಿಯಲ್ಲೂ ಜರುಗಲಿದೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಉತ್ಸವ!! ನೃತ್ಯ -ಸಂಗೀತ -ಸನ್ಮಾನ ವಿವಿಧತೆಗಳ ವೈಭವ!! ಒಂದಾದ ಮ

ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಯಕ್ಷಗಾನ ಸಮ್ಮೇಳನ ***""*** ********** ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆಯ ಸಮಗ್ರ ಹಿತಚಿಂತನೆಗೆ ವೇದಿಕೆಯಾಗಲಿ ********* ಬರುವ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೧ -೧೨ ರಂದು ಉಡುಪಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಯಕ್ಷಗಾನ ಸಮ್ಮೇಳನವೊಂದು ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆಯ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು , ಹಿರಿಯ ಕಲಾವಿದ , ಕಲಾಚಿಂತಕ ಡಾ. ಪ್ರಭಾಕರ ಜೋಶಿ ಅವರನ್ನು ಸಮ್ಮೇಳನಾಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅವರಿಗೆ, ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ಅಭಿನಂದನೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತ, ಸಮ್ಮೇಳನದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಕೆಲವು ಅನಿಸಿಕೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಯಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಕ್ರಮಣ ಕ

ಪುಟ್ಟ ಮಕ್ಕಳ ನೆಟ್ಟ ನೋಟವು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿವೆ ಕಾವ್ಯಕೆ ದಿಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯು ತಟ್ಟಿತೆದೆಗಿದು ಮುಟ್ಟುವoತಿದೆ ಹೋಲಿಕೆ ಮುದ್ದು ಬಾಲರ ಯೆದ್ದು ತೋರುವ ಶುದ್ಧ ಕಾಂತಿಯು ಮೆರೆಸಿದೆ ನಿದ್ದೆಗಣ್ಣಲು ಸದ್ದು ಮಾಡುವ ಮುದ್ದು ಮೋರೆಯ ಕುಂದದೆ ರಾಧೆರೂಪಕೆ ಮೋದ.ತುoಬುವ ರಾಧ ರಮಣನ ಕಂಡೆನು ಗೋಧಿ ಬಣ್ಣದ ಸಾಧು ಚೆಲುವಿನ ಜಾದುಗಾರನೊ ಕೃಷ್ಣನು 🌺ನಾಗೇಶ ಅಣವೇಕರ

ಕೆಚ್ಚಲಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಸುತ ಹಾಲು ಸೆಳೆಯುವ ಯಂತ್ರ ಗರ್ಭದೊಲು ಬಿತ್ತುತ್ತ ಹುಸಿಬೀಜ ಮಂತ್ರ ಜೀವ ಮೂಡದ ಕಾಯ ಸಾವಿನೆಡೆ ನಡೆದಿತ್ತು ಜನನ-ಮರಣದ ಪರಿಯು ವಿಪರೀತ ಸತ್ತವನು ಜನಿಸಿರಲು ಇದ್ದವನ ಹೆಣ ಬಿತ್ತು ಹೆಗಲು ನೀಡಲು ಹೋದ ವಿಜ್ಞಾನ ದಾಸ ಜಲ ನುಸುಳಿ ಬರಲೆಂದು ನಳವ ಜೋಡಿಸಿದೆ ನಳದೊಳಗೂ ಸುಳಿದಿತ್ತು ಖೂಳ ಪಡೆಯು ಎಳೆ ಬೇರುಗಳ ಸೀಳಿ ಅರಳು ಮೊಗ್ಗನು ಹಿಸುಕಿ ಲೋಕ ಶೋಕದಿ ಮುಳುಗಿ ಮೂಕವಾಯಿತು ವಿಜ್ಞಾನ ದಾಸ ಪ್ರಳಯ ಪ್ರಳಯವೆಂದೇಕೆ ಕಳವಳಿಸಿ ಸಾಯುತ್ತೀರಲ್ಲ ಮೊದಲು ಖಾತರಿ ಪಡಿಸಿ ಬದುಕು ಇದೆಯೆಂದು ಬದುಕಿಸುಸುರಿಗೆ ನಿತ್ಯ ಉರಿ-ಉರಿವ ಹೊಗೆಯನಿಲ ಒಡಲಿನುರಿ ತಣಿಸಲೆನೆ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ವಿಷದ-ಜಲ-ಜಾಲ ಸಂಕ

ನೀ ಇರದಾ ಬಾಳು ಒಡೆದು ಹೋದ ಕೊಳಲು ನುಡಿಸುವೊಡೆ ನಾದ ವೆಂತು ಹೊರ ಹೊಮ್ಮೀತು ಹೇಳು ? ನೀ ಇರದಾ ಬಾಳು ಗರಿಕಳೆದುಕೊಂಡ ನವಿಲು ನರ್ತಿಸುವೊಡೆ ಸೊಗಸು ಕಣ್ಗೆ ಹೇಗೆ ಹೊರ ಸೂಸೀತು ಹೇಳು ? ನೀ ಇರದಾ ಬಾಳು ಮೇಘ ಇರದಾ ಮುಗಿಲು ಭುವಿಯ ಬೇಗೆ ಕಳೆದು ಹಸಿರ ಚಿಗುರು ಹೇಗೆ ಅಂಕುರಿಸೀತು ಹೇಳು ? ನೀ ಇರದಾ ಬಾಳು ಹೂಳ್ತುಂಬಿದ ಹೊಳೆಯು ನಗೆಯ ಹಾಯಿದೋಣಿ ಮುಂದೆಮುಂದೆ ಸಾಗಿ ಹೇಗೆ ದಡಸೇರೀತು ಹೇಳು ? ಹಸಿದೊಡಲ ತುಂಬಿ ನಗುವ ಅಕ್ಷಯಪಾತ್ರೆ ನೀನು.ಸುಡುವ ಬೆಂಕಿ ಭುಗಿಲೆದ್ದರಲ್ಲಿ ನೀರ ಸೆಲೆಯು ನೀನು. ನೆರಳ ಬಯಸಿ ಬಂದವರಿಗೆ ಮಹಾ ವೃಕ್ಷ ನೀನು. ಬೀಳುಗಾಳಿಯೇ ಸುಯ್ದರದನು ತಡೆವ ಮೇರುಗಿರಿಯು ನೀನು. ಎಷ್ಟಿ

ನಿನ್ನಿಷ್ಟದ ಶ್ಯಾವಿಗೆಯ ಸಾಲ ತಂದು ನನ್ನೊಲವಿನ ಒಗ್ಗರಣೆ ಹಾಕಿ ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು ಮಾಡುವುದೆಂದರ ಅದೊಂದು‌ ಮಹಾ ತಪಸ್ಸು ಭಗವಂತಾ ಹುರಿದ ಈರುಳ್ಳಿಯ ಘಮ ಊದಿನಕಡ್ಡಿ ಕರ್ಪೂರಕ್ಕಿಂತ ಇಂಚಿಂಚೇ ಗುಂಗೇರಿಸಬೆಕು ತುಪ್ಪದ ದೀಪ ಹಚ್ಚದಿದ್ದರೂ ಕಡಾಯಿಯಂಚಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆಯಿಳಿವ ಸಂಭ್ರಮಕ್ಕೆ ಮತ್ತೇರದ ದೇವರಾರು ಶ್ಯಾವಿಗೆ ಉಪ್ಪಿಟ್ಟೆಂದರೆ ಹೊಟ್ಟೆ ಬಾಕಿ ನಾನು ನಿನಗೂ ಅಷ್ಟಷ್ಟೇ ಬಟ್ಟಲು ತುಂಬಿ ಸಂಜೆಯ ಹಾದಿಯೊಳಗೆ ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕಿಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಒಣಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯ ಘಾಟಿಗೆ ನಿನ್ನ ಕಣ್ಣೊಳಗೆ ನೀರಿಳಿಯದಿದ್ದರೆ ಸಾಕು ದೇವರೇ ಎಣ್ಣೆಯೊಳಗಿತ್ತ ಉದ್ದಿನ ಬೇಳೆಯ ರುಚಿಗೆ ಕೇಳಿದ್ದಕ್ಕೆಲ್ಲ ತಥಾಸ್ತು ಅನ್ನಬೇಕಿದೆ ನೀನು

ದ್ರೌಪದಿಯಾಗಲಾರೆ ನಾನು ಪಾಂಡವರ ಹಳವಂಡಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಮುಡಿಯ ಬಿಚ್ಚಿಡಲಿಕ್ಕೆ ಹಚ್ಚಿಡಬಲ್ಲೆ ಕಿಡಿಯ ಹೊತ್ತುರಿಯಲಿ ಹಾಗೆ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಶಬರಿಯಾಗುವಂತ ಜರೂರತ್ತುಗಳಿಲ್ಲ ನನಗೆ ಕೂದಲು ನೆರೆಯುವವರೆಗಿನ ಕತೆ ಹೇಳುತ್ತ ಕೂಡಲಿಕ್ಕೆ ಹದವಾಗುವವರೆಗೂ ಕಾದು ಕಾವಲಿಯಿಂದ ಜಿಗಿಯಬೇಕು ಸೀದ ನಭದ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಸೀತೆಯಾದೆನೆಂದರೆ ನೋಡಿ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಬೇಕಂತೆ ಪಾವಿತ್ರ್ಯ ಕಿಚ್ಚಿನೊಳಗೆ ಉರಿದು ಬೂದಿಯಾಗುವವರೆಗೂ ಸೋಜಿಗವ ನೋಡುವ ಜಗಕ್ಕೆ ಸುಡಲೇಕೆ ಬಾಳು ಬೆಳಗಲಾರೆನೇ ಹಣತೆ? ಸಾವಿತ್ರಿಯಾಗುವ ಹಂಬಲಕ್ಕೆ ಯಮನ ಬೆನ್ನಟ್ಟಿದವಳಲ್ಲ ಆದರೂ ಬದುಕಿಸಬಲ್ಲೆ ಹೆಣವಾದವರ ಹೆಣ್ಣಾಗಿದ್ದಕ್ಕೆ ಕಲ್ಲಾಗಲಿ ಏಕೆ ನಾನೂ ಶಾಪವನಿಡಬಲ್

ನಿನ್ನಿಷ್ಟದ ಶ್ಯಾವಿಗೆಯ ಸಾಲ ತಂದು ನನ್ನೊಲವಿನ ಒಗ್ಗರಣೆ ಹಾಕಿ ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು ಮಾಡುವುದೆಂದರ ಅದೊಂದು‌ ಮಹಾ ತಪಸ್ಸು ಭಗವಂತಾ ಹುರಿದ ಈರುಳ್ಳಿಯ ಘಮ ಊದಿನಕಡ್ಡಿ ಕರ್ಪೂರಕ್ಕಿಂತ ಇಂಚಿಂಚೇ ಗುಂಗೇರಿಸಬೆಕು ತುಪ್ಪದ ದೀಪ ಹಚ್ಚದಿದ್ದರೂ ಕಡಾಯಿಯಂಚಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆಯಿಳಿವ ಸಂಭ್ರಮಕ್ಕೆ ಮತ್ತೇರದ ದೇವರಾರು ಶ್ಯಾವಿಗೆ ಉಪ್ಪಿಟ್ಟೆಂದರೆ ಹೊಟ್ಟೆ ಬಾಕಿ ನಾನು ನಿನಗೂ ಅಷ್ಟಷ್ಟೇ ಬಟ್ಟಲು ತುಂಬಿ ಸಂಜೆಯ ಹಾದಿಯೊಳಗೆ ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕಿಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಒಣಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯ ಘಾಟಿಗೆ ನಿನ್ನ ಕಣ್ಣೊಳಗೆ ನೀರಿಳಿಯದಿದ್ದರೆ ಸಾಕು ದೇವರೇ ಎಣ್ಣೆಯೊಳಗಿತ್ತ ಉದ್ದಿನ ಬೇಳೆಯ ರುಚಿಗೆ ಕೇಳಿದ್ದಕ್ಕೆಲ್ಲ ತಥಾಸ್ತು ಅನ್ನಬೇಕಿದೆ ನೀನು

ಬೇಲಿ ಕಾವಲಂತೆ ತೋಟಕ್ಕೆ ಕಾಯುವ ಕಾಯಕ ಬಂದಾಗಲೆಲ್ಲ ಬಗ್ಗಿ ಮಲಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ ದಾಳಿ ದಾಟಿ ಹೋಗುವವರೆಗೂ ಮಣ್ಣಲ್ಲಿ ಮೈಹೂತು ಬೆಳೆದ ಕಾಳನ್ನೆಲ್ಲ ಇಂಚಿಂಚೇ ಮೇಯುವ ಕಳ್ಳರು ಬೇಲಿಯ ಕೋಲಿಗೆ ಕಣ್ಣೆಲ್ಲಿ? ಅದರ ಕಾಲೂ ಮಣ್ಣೊಳಗೆ ತುತ್ತು ಕೈಗೆ ಬಾರದ ರೈತ ಅಳುತ್ತಾನೆ ಕೆರಳುತ್ತಾನೆ ಯಾರಿಗೆ ಕೇಳಬೇಕು ಸಾಕ್ಷಿ? ಕಾದೆನೆಂದ ಬೇಲಿಗೋ ಹಾದುಹೋದ ಗಾಳಿಗೋ ಕೊನೆಗೆ ನೇಣಿಗೆ ಕುಣಿಕೆ ಬಿಗಿದ ಮರವೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ ಸತ್ಯ... ತಿಂದು ಹೋದ ಬೆಳೆ ನೊಂದು ಹೋದ ನೆಲ ಬೆಂದು ಹೋದ ಒಡೆಯ ಅದೇ ಮಣ್ಣಿನೊಳಗೆ ಮುಚ್ವಿ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತೆ ಚಿಗುರೊಡೆಯುತ್ತದೆ ಬೇಲಿ ಸಂಧ್ಯಾ ವಿ. ನಾಯ್ಕ ಅಘನಾಶಿನಿ

ರಿಜಲ್ಟು ಮುಗೀತಂತೇ ದೂರದ ದಾರಿಗೆ ನೆಟ್ಟ ಅಮ್ಮನ ಕಣ್ಣುಗಳ್ಯಾಕೋ ಮಂಗನಿಗೆ ಹೊಡೆವ ಕಲ್ಲುಗಳತ್ತ ಇದ್ದಂಗಿಲ್ಲ ಸೊಂಟದ ಮೇಲೆ ಮಗನಿದ್ದರೂ ಹಗುರವಾಗುತ್ತಿರುವ ನನ್ನ ಹೆಜ್ಜೆ ಬಿರಿದಷ್ಟೂ ಬಿಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿಗೆ ಬೆಣೆ ಹೊಡೆದಿಟ್ಟಿರಬೇಕು ಅಪ್ಪ … ಕೆಂಪಿ ತನ್ನ ಕರುವಿನೊಟ್ಟಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿಗೆಯ ದಾಬಕ್ಕೆ ಮುಖ ತಿಕ್ಕುತ್ತಿದೆ.. ಅಯ್ಯೋ ತಿಂದಾದ ಮೇಲೆ ಬೀಜ ಒಣಗಿಸಿಡಬೇಕು ಕೆಂಡದೊಲೆಯಲ್ಲಿ ಸುಟ್ಟ ಗೇರು ಬೀಜ ಸಿಡಿಯದೇ ಕತ್ತೋದ ವಾಸನೆ ಪಾಗಾರಹಿತ್ತಲಿನ ದಣಪೆಗೆ ಹತ್ತಿದ್ದೇ ಹೌದು… ನಾ ಬರುವ ಸುದ್ಧಿ ಅದಕ್ಕೆ ಹೇಳಿದ್ದು ಯಾರು ನಿಗಿನಿಗಿ ಕುದಿವ ಅಡಕಲಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಮಿಂದರೂ ಮುಗಿಯದ ಕಾದ ನೀರು ಬ್ಯ

ಬೇಯಿಸಿ ಬಡಿಸುವುದನ್ನೇ ಬದುಕಾಗಿಸಿಕೊಂಡವಳ ಮಗಳು ಬರೀ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಆಟವಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಕುಣಿಸುವವರ ನಡುವೆ ಇವಳೊಂದು ಚಿಕ್ಕ ಗೆಜ್ಜೆಯನ್ನಾದರೂ ಕಟ್ಟಿ ಕುಣಿಯಲೆಂದು ಎಣಿಸಿದವಳೇ ಒಂದು ಸಂಜೆ ಪುಟಾಣಿ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಬಂದೆ ನಾನು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಹೋಗಿ ನೋಡಿದರೆ ಅದನ್ನೂ ಬಡಿಸಲೆಂದೇ ಹುರಿದುಬಿಟ್ಟಿದ್ದಳು ಅವಳಿಗೆ ಕಲಿಸಿದ ಅಕ್ಷರಗಳೂ ಅನ್ನವಾಗುವ ಪರಿ ಕಂಡು ಅಚ್ಚರಿಗೊಂಡ ನಾನೀಗ ನನ್ನ ಭ್ರಮೆಗಳನ್ನು ಅವಳ ತಲೆಗೆ ತುರುಕುವುದ ಬಿಟ್ಟೇ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ ಸಂಧ್ಯಾ ವಿನಾಯಕ ಅಘನಾಶಿನಿ

ದೀಪಾವಳಿಯ ಸಣ್ಣ ಹಬ್ಬದ ದಿನವೇ ಅವಳು ವಿಧವೆಯಾದಳು.. ಅವಳ ಬದುಕಿನ ದೀಪ ದೀಪ ಆರಿಯೇ ಹೋಯಿತು ಎಂದು ದಣಪೆ ಕಟ್ಟೆಗಳು ಮಾತನಾಡಿಕೊಂಡವು.. ಆದರೆ ಬತ್ತೇ ಹೋಗಿದ್ದ ಅವಳ ಕಣ್ಣುಗಳಂಚಲ್ಲಿ ಅಂದೇ ಸಣ್ಣ ನೆಣೆ ಹೊತ್ತಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು ಕಂಡೂ ಕಾಣದ ಹಾಗೇ ಕಣ್ತುದಿಯ ಹಣತೆ ಬೆಳಗಿತು.. ಹಸಿವನ್ನೇ ಮರೆತು ಮುರುಟಿದ ಹೊಟ್ಟೆ ಮತ್ತೆ ಸಡಿಲವಾಯಿತು.. ಅರೆ ಅವನು ಮೈಯಲ್ಲಿ ಎಬ್ಬಿಸಿದ್ದ ಬರೆಗಳು ಸುಟ್ಟ ಗಾಯಗಳೆಲ್ಲ ಸುರುಸುರು ಬತ್ತಿಗಳ ಚಿತ್ತಾರ.. ಗಂಡನ ಶವದ ಮುಂದೆ ನಕ್ಕೇ ನಕ್ಕ ಅವಳನ್ನು ನೋಡಿ ಹುಚ್ಚೇ ಹಿಡಿಯಿತೆಂದು ದಣಪೆ ಕಟ್ಟೆಗಳು ಮತ್ತೆ ಮಾತನಾಡಿಕೊಂಡವು ಸಂಧ್ಯಾ ವಿನಾಯಕ ಅಘನಾಶಿನಿ

ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರೂವಾರಿ ಡಾ. ಡಿ. ಸಿ. ಪಾವಟೆ ******** ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋಕಾಕ ತಾಲೂಕಿನ ಮಮದಾಪುರವೆಂಬ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ದಾನಪ್ಪ ಚಿಂತಪ್ಪ ಪಾವಟೆಯವರು ಏರಿದ ಎತ್ತರ , ಸಾಧಿಸಿದ ಸಾಧನೆ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದು. ೧೮೯೯ ರ ಅಗಸ್ಟ್ ೨ ರಂದು ಹುಟ್ಟಿದ ಪಾವಟೆಯವರು ಧಾರವಾಡ ಕರ್ನಾಟಕ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಗಣಿತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆಯ ಆನರ್ಸ್ ಪದವಿ ಪಡೆದು ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಸೆಕ್ಸ್ ಕಾಲೇಜು ಸೇರಿ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಥಮ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಸಾಗಿ, ೧೯೨೭ ರಲ್ಲಿ ರ್ಯಾಂಗ್ಲರ್ ಆಗಿ ಆಯ್ಕೆಗೊಂಡು ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಪೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿ, ಬನಾರಸ ಹಿ

ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾದಂಬರಿ ಕೊಟ್ಟ ಕೆರೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರು ************* ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದ ಕಾಲ. ಅಂದಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬಗೆಯ ಅಂಧ ಶ್ರದ್ಧೆಗಳು, ಅನುಚಿತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಕುರುಡು ಅನುಸರಣೆಗಳು ತುಂಬಿಕೊಂಡಂತಹ ವಾತಾವರಣ. ಆಗ ತಮ್ಮ " ಇಂದಿರಾ" ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮೂಲಕ ಪ್ರೇಮವಿವಾಹ/ ವಿಧವಾ ವಿವಾಹದಂತಹ ವಿಷಯವನ್ನೆತ್ತಿಕೊಂಡು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ನಿಲುವನ್ನು ತೋರಿಸಿದವರು ಕೆರೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರು. ೧೯೦೮ ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಹೊರಬಂದು ಆಗಿನ ಮಡಿವಂತರಲ್ಲಿ ಕೋಲಾಹಲವನ್ನೇ ಎಬ್ಬಿಸಿತು. ಕಾದಂಬರಿ ಬರೆಯುವವರಿಗೆ ಹೊಸ ಹಾದಿ ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು. ‌‌‌‌

ನಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು ಅಕ್ಕ ಸತ್ತರೂ ಅಮವಾಸೆ; ತುಂಬಿರದೆ ಅವಳಿರದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನೋವು-ನಿರಾಸೆ? ಸೂತಕವೇ ಸುತ್ತುವಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ, ಸುಳಿಯಲುಂಟೆ ಕರುಳ ಕಟ್ಟುವ ವಾತ್ಸಲ್ಯದ ಭಾಷೆ? ಡಾ. ಬಸವರಾಜ ಸಾದರ

ನಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು ಅಕ್ಕ ಸತ್ತರೂ ಅಮವಾಸೆ; ತುಂಬಿರದೆ ಅವಳಿರದ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನೋವು-ನಿರಾಸೆ? ಸೂತಕವೇ ಸುತ್ತುವಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ, ಸುಳಿಯಲುಂಟೆ ಕರುಳ ಕಟ್ಟುವ ವಾತ್ಸಲ್ಯದ ಭಾಷೆ? ಡಾ. ಬಸವರಾಜ ಸಾದರ

ಪರಿಶ್ರಮ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳದು; ಪರೀಕ್ಷೆ ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳದು! ಡಾ. ಬಸವರಾಜ ಸಾದರ.

ಸಮಾಜದೊಳಿನ್ನೂ ಸಜೀವ ಶ್ರೇಣಿ ಆಳುವವರಿಲ್ಲಿ ಧಣಿ ಅವರಡಿಯೊಳಗೆ ನರಳುತಿವೆ ದಮನಿತರ ದನಿ ಅವರಿಲ್ಲದಿದ್ದೀತೆ ಧರಣಿ...? ನಾವಿಕನಿಲ್ಲದ ದೋಣಿ ಅವನಿಲ್ಲದೂರಿಗೆ ಯಾರು ಚುಕ್ಕಾಣಿ...? ವಿಮೋಚನೆ ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥ ಬಿಡುಗಡೆ. ನಿರ್ವಾಣ ಎಂಬುದು ಲೌಕಿಕ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಜೀವಾತ್ಮ ಪಡೆಯುವ ವಿಮೋಚನೆ. ಭವದ ಎಲ್ಲ ಕೇಡುಗಳಿಗೆ ತುಡಿದು, ಮಿಡಿದು, ಮಡಿದವರಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯುಂಟೇ? ಸಕಲ ಜೀವಾತ್ಮರಿಗೂ ಸಕಲೆಂಟು ಲೇಸ ಬಯಸಿ ಭವಬಂಧನದಿಂದ ಬಿಡಗಡೆ ಪಡೆದರೂ ಭಾವಕೋಶ ಬೆಳಗುವ ಭಾಸ್ಕರರಿದ್ದಾರೆ; ನಿರ್ಲಕ್ಷಿತ ಲೋಕವೊಂದರ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿ ಮಿನುಗುವ, ಮನುಕುಲವನ್ನು ಕಾಡುವ ಕತ್ತಲನ್ನು ನೀಗಿಕೊಳ್ಳಲು ದೀವಿಗೆಯಾದವರು ಮಹಾ ಮಾನವ